Silimarin iz gujine strane (sikavice) )utiče na stabilizaciju membrane ćelije, povećava sintezu proteina i nukleinskih kiselina u ćelijama i tako stimuliše regeneraciju oštećenih ćelija.
Lekovita svojstva sikavice ili gujine trave bila su poznata još u antičko doba, kada je bio cenjen kao lek za lečenje bolesti jetre i žučne kese, bešike i dr. Pravi naučni proboj u proučavanju lekovitih svojstava sikavice kod bolesti jetre dogodio se relativno nedavnom, sredinom prošlog veka. Povezuje se sa prodorom u biljnu biohemiju, otkrivanjem biološki aktivnih supstanci i nekih mehanizama njihovog delovanja, kao i sa početkom kliničkih istraživanja u centralnoj Evropi (Luper S., 1998; Pradhan S.C., Girish C., 2006) .
Sikavica, gujina trava, gospin trn, čičak (lat.Silybum marianum)
Sikavica, gujina trava, gospin trn, čičak smatra se najizučavanijim biljnim lekom u hepatologiji, o čemu svedoči veliki broj publikacija u recenziranim medicinskim časopisima (Luper S., 1998). Sikavica je jako slična čičku pa je mnogi samo tako prepoznaju (otuda „čičak” u jednom od naziva), ali to nisu iste biljke. Sikavica je pokrivena maljavim, belo prošaranim listovima. Na vrhu ima krupnu, lako povijenu purpurno-crvenu cvetnu glavicu. Cvetovi i listovi su posuti žičkastim bodljikama. Naraste do 150 cm i cveta u drugoj godini u leto. Nalazi se pored puteva i u blizini naselja, uglavnom u primorskim i toplijim područjima.
Listovi i cvet se beru u maju, a seme u avgustu-septembru, kada se vadi i koren.
Interesovanje za ovu biljku i preparate na bazi nje raste, i to poslednjih godina, ne samo zbog istraživanja u tradicionalnoj oblasti primene (za razne bolesti jetre), već i u novim pravcima. Sa akumulacijom značajne količine istraživanja i kliničkih informacija o lekovitom bilju, postalo je neophodno da se ona generalizuje i sistematizuje. Trenutno ovu funkciju obavljaju takozvane monografije o lekovitom bilju. Pripremaju ih različite organizacije – Komisija E u Nemačkoj, Evropsko naučno društvo za fitoterapiju / ESCOP, Američki botanički savet (American Botanical Council). Monografije o odabranim lekovitim biljkama objavljuje i Svetska zdravstvena organizacija (SZO): 1999. godine izašao je prvi tom (28 monografija), 2002. drugi (30 monografija), 2007. godine treći (31 monografija) i 2009. godine – četvrti (28 monografija). Sikavica je predmet posebne monografije u drugom tomu monografija SZO o odabranim lekovitim biljkama (SZO monografije o odabranim lekovitim biljkama, 2002).
Biohemijski sastojci
Glavne biološki aktivne supstance plodova sikavice su flavonolignani (1,5–3,0%), zajednički poznati kao silimarin. Glavne komponente ovog kompleksa su silibin, ili silibinin (on čini 60–70%), silikristin (20%), silidijanin (10%) i izosilibin (5%) (Vellington K., Jarvis B., 2001; SZO monografije o odabranim lekovitim biljkama, 2002; Pradhan S.C., Girish C., 2006). Silimarin se nalazi u svim delovima biljke, ali je njegova koncentracija najveća u plodovima. Ekstrakti sikavice (čička) su standardizovani prema sadržaju silibina kao komponente sa najvećom biološkom aktivnošću. Standardizovani ekstrakti (lekovi pripremljeni na određeni način da obezbede dati sadržaj glavnih aktivnih sastojaka) treba da sadrže 70-80% silibina (Luper S., 1998).
Indikacije za upotrebu silimarina
Indikacije za upotrebu ploda sikavice (silimarin) su sažete u monografiji SZO (monografije SZO o odabranim lekovitim biljkama, 2002)
- Klinički potvrđena – terapija održavanja akutnog ili hroničnog hepatitisa i ciroze jetre izazvane alkoholom, lekovima ili toksinima.
- Prisutan u farmakopejama i sistemima tradicionalne medicine – dispepsija (poremećaj normalne aktivnosti želuca i creva), kamenje u žučnoj kesi.
- Opisano u narodnoj medicini, ali nije potvrđeno eksperimentalnim ili kliničkim studijama – amenoreja, zatvor, dijabetes melitus, polenska groznica, krvarenje iz materice, proširene vene.
Efekti i mehanizmi delovanja silimarina
Hepatoprotektivno (citoprotektivno) dejstvo silimarina – sposobnost da zaštiti ćelije jetre od različitih štetnih efekata (toksini, ishemija, zračenje, virusi itd.) – dokazano je u velikom broju eksperimentalnih (in vitro i in vivo) i kliničkih studije širom sveta. Zasnovan je na brojnim mehanizmima delovanja i svojstvima biljke: „čišćenju“ slobodnih radikala, suzbijanju procesa lipidne peroksidacije (LPO) i suprotstavljanju iscrpljivanju rezervi glutationa, blokiranju uzimanja toksina, supresija formiranja leukotriena iz polinezasićenih masnih kiselina u jetri, stimulacija sinteze proteina u hepatocitima, modulacija imunoloških funkcija itd. (Luper S., 1998; Wellington K., Jarvis B., 2001; Kren V., Walterová D., 2005; Pradhan S.C., Girish C., 2006).
U monografiji SZO, u odeljku eksperimentalne farmakologije, razmatraju se glavni efekti silimarina – antioksidativni, antihepatotoksični, kao i antiinflamatorni i antialergijski. Primećuje se da je većina biohemijskih i farmakoloških studija sprovedena korišćenjem standardizovanih preparata silimarina ili njegove glavne komponente, silibina (monografije SZO o odabranim lekovitim biljkama, 2002).
Cupers Classic za zdravu jetru
U uslovima savremenog života, opterećenje jetre je ogromno. Stres, loša ekologija, neizbalansirana ishrana, unos sintetičkih lekova, pušenje i konzumacija alkohola dovode do poremećaja funkcija jetre.
Jedan od najvažnijih i najefikasnijih sastojaka proizvoda je sikavica ili zmijina trava, koja se pokazala kao najbolji hepatoprotektor. Njeno delovanje je jedinstveno zbog flavonoida silimarina koji je u njenom sastavu. Silimarin je jedno od danas najpoznatijih jedinjenja koje štiti ćelije jetre, regeneriše funkcije jetre i podržava je u radu. Stimulišući stvaranje i izbacivanje žuči, sikavica smanjuje funkcionalno opterećenje na jetru, normalizuje procese varenja hrane i razmenu materija.
Ne sme se zaboraviti još jedan sastojak proizvoda, komorač, koji utiče da žuč bude tečnija, čime se jetra navodi na jače kontrakcije i izbacivanje žuči sa nečistoćama. Ova biljka ima izraženo dejstvo protiv nadimanja, poboljšava motoriku i sekreciju želuca i creva, doprinosi finom čišćenju jetre od šljake i toksina, sprečavajući bolne grčeve i regulišući peristaltiku creva.
Kada je u pitanju podrška rada jetre, posebnu pažnju treba obratiti na obnavljanje njenih ćelija. Artičoka ispoljava antioksidantnu i hepatoprotektornu aktivnost, jača membrane ćelija jetre i sprečava njeno oštećenje od strane slobodnih radikala.
Zajedno sa zmijinom travom, ova biljka jača antitoksičnu funkciju jetre i stimuliše izbacivanje produkata metabolizma iz tkiva iste. Savez zmijine trave, komorača i artičoke je najefikasniji kod prejedanja, ali i kod toksikacije jetre koje se javlja kao posledica trovanja različitim hemijskim jedinjenima, uključujući alkohol i lekovita sredstva.
Maslačak pomaže kod raznih oboljenja, popravlja krvnu sliku, čisti organizam, protiv gihta, ekcema, ublažava reumu, leči jetru, pomaže lučenje žuči. Pomaže za slabe stomake, diuretik je – sadrži dosta kalijuma, kombinuje se za plućne bolesti.
